Palestyna ma strategiczne położenie, jest mostem łączącym Afrykę i Azję, z którego można spoglądać na Europę.
Między Morzem Śródziemnym i rzeką Jordan, Palestyna jest usytuowana w sercu Bliskiego Wschodu.
Palestyna wyróżnia się zróżnicowaną topografią, jest podzielona na cztery regiony – wybrzeże, wzgórza, góry (Galilea, Nablus, Jerozolima, Hebron) oraz dolinę (Dolina Jordanu). Łąka Bin Amer jest zlokalizowana pomiędzy górami Nablusu i Galilei, biegnie przez Wzgórze Wielbłądzie. Najniższym punktem jest dno Morza Martwego 417m.p.p.m, a najwyższym Góra Jarmaq 1204m.n.p.m.
W Palestynie znajduje się wiele miast, które historycznie i religijnie są ważne dla trzech monoteistycznych religii. W Jerozolimie znajdziemy takie zabytki jak: Bazylika Grobu Świętego, zbudowana w miejscu grobu i ukrzyżowania Jezusa Chrystusa.
Dla muzułmanów Jerozolima to trzecie najświętsze miasto na świecie, jest miejscem skąd Prorok Muhammed wstąpił do nieba. Ponadto w Palestynie znajdują się inne święte miasta: Betlejem – miejsce narodzin Jezusa, Hebron- w którym mieszczą się groby proroków oraz Jerycho, uważane za najstarsze miasto świata. W Strefie Gazy znajduje się miasto Kananajczyków, znane jako Gaza, tuż nad brzegiem Morza Śródziemnego
Pomimo geograficznych granic Palestyny, ma ona wielkie znaczenie w kształtowaniu cywilizacji, historii, dziedzictwa oraz monoteistycznych religii, które wybrały Palestynę, by była ich centrum.
Palestyna ma ciekawą i burzliwą historię zwłaszcza w ostatnim stuleciu.
Mandat brytyjski nad Palestyną rozpoczął się w 1917 roku w efekcie upadku Imperium Osmańskiego, Palestyna była jednym z regionów imperium zamieszkanym przez tętniące życiem społeczeństwo.
Sprawowanie mandatu miało przygotować Palestyńczyków do samodzielnego sprawowania władzy w państwie. Podczas trwania mandatu Wielka Brytania ułatwiła europejskim żydom emigrację do Palestyny (ok. pół miliona osób), większość z nich należała do ruchu syjonistycznego. Było to przyczyną rosnących napięć między przybyłymi żydami, a lokalną palestyńską arabska społecznością.
Wzrost napięć spowodował, że Wielka Brytania zrzekła się mandatu w 1948r. W 1947 ONZ na mocy rezolucji Zgromadzenia Ogólnego nr 181 uznała, że obszar brytyjskiego mandatu powinien zostać podzielony na dwa niepodległe państwa- arabskie i żydowskie, a Jerozolima powinna pozostać pod międzynarodową ochroną. Jednakże w 1948r. ogłoszona została deklaracja niepodległości Izraela. Żydowskie organizacje paramilitarne przeprowadziły czystki etniczne brutalnie mordując ludność palestyńską, a także wypędzając z domów ponad 750 000 Palestyńczyków („Czystki etniczne w Palestynie”, Ilan Pappe). Jednym z wielu przypadków jest masakra w Deir Yassin, Kafr Kasem, Qebia.
W rezultacie ponad 750 000 Palestyńczyków stało się uchodźcami, ponieważ zostali wypędzeni ze swoich domów i swojej ziemi. Przenieśli się na Zachodni Brzeg, do Strefy Gazy, Egiptu, Jordanii, Libanu i Syrii. Wydarzenie to stanowi jedną z największych tragedii Narodu Palestyńskiego, jest określane jako „Nakba” (ar. katastrofa).
Agenda Narodów Zjednoczonych dla Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (UNRWA) utworzona została w 1950 roku, by pomagać palestyńskim uchodźcom przez pomoc bezpośrednią oraz programy pomocowe. Według UNRWA do końca 2015 było zarejestrowanych ok. 5 milionów uchodźców palestyńskich. Prawo uchodźców do powrotu na ich ziemię jest niezbywalnym prawem Palestyńczyków, którzy zostali wypędzeni z ich ziemi i pozbawieni ich domów.
Między końcem 1948 a początkiem wojny sześciodniowej w 1967 roku, tereny historycznej Palestyny zostały podzielone na 3 części: pierwsza pod okupacją Izraela (całe terytorium na którym powstał Izrael), Zachodni Brzeg pod administracją Jordańską i Strefa Gazy pod administracją Egipską.
W 1967 poprzez ciągły wzrost napięć Izrael zainicjował Wojnę Sześciodniową przez intensywne ataki powietrzne na Egipt. Jordania i Syria włączyły się do walk, które od tej pory toczyły się na trzech frontach: egipskim, syryjskim i jordańskim na Zachodnim Brzegu. Kiedy zawieszenie broni zostało podpisane, Izrael zaczął okupować Zachodni Brzeg, Strefę Gazy, Półwysep Synaj i Wzgórza Golan.
Porażka wojsk arabskich podczas wojny sześciodniowej doprowadziła do ponownej refleksji Palestyńczyków na temat sposób osiągnięcia niepodległości.
Organizacja Wyzwolenia Palestyny (OWP) powstała w 1964 roku jako organizacja- parasol do reprezentowania wszystkich Palestyńczyków. Głównym celem OWP było wyzwolenie całego terenu historycznej Palestyny poprzez działania zbrojne tak aby utworzyć jedno demokratyczne państwo. Mimo że OWP prowadziła działalność już przed wojną sześciodniową to jej walka z izraelską okupacją stala się najbardziej widoczna w latach 1967-1982.
Jedną z bitew stoczonych przez palestyńskich fedainów i wojsko jordańskie z izraelską armią była bitwa w Al-Karama w 1968r, w której Izrael zaatakował siłami lądowymi i powietrznymi bazę OWP aby ją zniszczyć i pojmać Yasera Arafata. Po jednodniowych walkach Izrael został zmuszony do wycofania się z pola walki. ONZ wydała rezolucję nr 248, w której potępiła Izrael za pogwałcenie reguł zawieszenia broni i nieproporcjonalne użycie siły
Działania zbrojne OWP były oparte na pomocy Jordanii aż do czasu wzmożonych napięć, które zmusiły OWP do przeniesienia się do Libanu w 1971r. W tym czasie główny cel OWP uległ zmianie. Bezpośrednimi celami stało się zachowanie tożsamości narodowej oraz utrzymanie międzynarodowej obecności Palestyny i ustanowienie palestyńskiej władzy państwowej w Palestynie. Cele te wymagały nowego podejścia obejmującego międzynarodową dyplomację i negocjacje. Zapewniając reprezentację polityczną i instytucjonalizując sprawę palestyńską, OWP doprowadziła do ustanowienia palestyńskiego “państwa na wygnaniu”. Jednak w 1982 r. Intensywna presja militarna ze strony Izraela i niektórych frakcji libańskich zmusiła większość członków OWP do dalszych działań poza granicami, głównie w Tunezji.
W latach 80. myśl polityczna przeniosła się z wyzwolenia Palestyny z zewnątrz, do uwolnienia okupowanych Terytoriów Palestyńskich (OPT) od środka. Wynikało to z szeregu powiązanych ze sobą procesów, w tym przemieszczenie palestyńskiej struktury politycznej na uchodźstwie i nagromadzenie wpływów izraelskiej administracji wojskowej wobec Palestyńczyków żyjących na okupowanych terenach. W tym okresie nastąpiła również znacząca zmiana w środkach używanych przez Palestyńczyków do osiągnięcia ich narodowych celów. Chociaż niektóre frakcje kontynuowały walkę zbrojną, OWP z reguły zmierzała w stronę pokojowych środków oporu. Wiązało się to z mobilizacją społeczno-polityczną i wolontariatem, takimi jak tworzenie doraźnych medycznych, rolniczych i innych usług pomocy, aby pomóc ludności palestyńskiej w przezwyciężeniu niekorzystnych skutków izraelskiej okupacji.
Mobilizacja ludności palestyńskiej stała się wyraźnie widoczna podczas pierwszej Intifady, która wybuchła na ziemiach okupowanych w grudniu 1987 r. Jej początek był w dużej mierze spontaniczny. Był to wyraz rosnącej frustracji Palestyńczyków żyjących pod coraz silniejszym uściskiem izraelskiej okupacji. Palestyńczycy rozwinęli nowe środki oporu, co oznaczało to punkt zwrotny w ewolucji palestyńskiego ruchu narodowego i odzwierciedlało kolejną istotną zmianę strategii w ruchu oporu.
Pierwsza Intifada położyła podwaliny pod powstanie państwowości palestyńskiej oraz przygotowała grunt do przejścia w kierunku jej realizacji. To zapewniło OWP zaufanie, by ogłosić ustanowienie niezależnego państwa palestyńskiego w listopadzie 1988 r. Deklaracja Niepodległości określiła program narodowy Palestyny wyraźniej niż kiedykolwiek wcześniej. Między innymi ogłosiła prawo do samostanowienia dla narodu palestyńskiego i ogłosiła Wschodnią Jerozolimę jako stolicę państwa Palestyny. Deklaracji towarzyszyło wezwanie do osiągnięcia pokoju poprzez wielostronne negocjacje na podstawie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 242 i 338 – wzywające do wycofania sił izraelskich z okupowanych terytoriów i zaakceptowania rozwiązania dwupaństwowego.
Praktycznie zaraz po ogłoszeniu Deklaracji Niepodległości Państwo Palestyna zostało uznane przez 94 kraje( obecnie ta liczba wynosi 138). Wzrost międzynarodowej akceptacji i wsparcia w dążeniach Palestyńczyków do samostanowienia dał OWP zielone światło do ustanowienia kompromisów tak, by osiągnąć pokój. Aby rozpocząć oficjalne rozmowy pokojowe ze Stanami Zjednoczonymi, przywódca OWP Jaser Arafat uznał prawo Izraela do istnienia w pokoju i bezpieczeństwie potwierdzając tym samum rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 242 i potępił przemoc wobec cywilów.
Proces pokojowy oficjalnie rozpoczął się w 1993 r. Wraz z podpisaniem porozumień z Oslo, co nastąpiło po tajnych negocjacjach w Oslo, gdzie OWP uznała państwo Izrael i Izrael uznał OWP za jedynego prawowitego przedstawiciela narodu palestyńskiego i partnera w negocjacjach pokojowych. Negocjacje opierały się na rezolucjach Rady Bezpieczeństwa ONZ 242 i 338 i miały na celu przestrzeganie prawa Palestyńczyków do samostanowienia. Deklaracja zasad określa prawne i polityczne ramy negocjacji pokojowych między obiema stronami. Wezwała m.in. do wycofania izraelskiego wojska ze Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu. Przewidziano także utworzenie Autonomii Palestyńskiej (PA) – palestyńskiego tymczasowego rządu. Rząd palestyński przejął kontrolę nad edukacją, opieką zdrowotną, opieką społeczną, turystyką i opodatkowaniem w obszarach, których Izrael się zrzekł.
Autonomia Palestyńska znacznie przyspieszyła proces budowania państwa, rozwijając pełnoprawne ministerstwa rządowe i rozbudowany aparat bezpieczeństwa. Międzynarodowe inwestycje pomocowe skierowano do sektorów produkcyjnych, takich jak rolnictwo i szkolnictwo wyższe. Autonomia budowała instytucje rządowe, ustanowiła biegłe możliwości kształtowania polityki i szybko stała się największym pracodawcą na terytorium, które znajdowało się pod jego bezpośrednią kontrolą.
Proces pokojowy był kontynuowany wraz z podpisaniem porozumienia Oslo II w 1995 r. Porozumienie to podzieliło Zachodni Brzeg na obszary A, B i C. Obszar A miał znaleźć się pod pełną palestyńską kontrolą cywilną i bezpieczeństwa; Obszar B, pod pełną cywilną kontrolą palestyńską i wspólną izraelsko-palestyńską kontrolą bezpieczeństwa; oraz obszar C, czyli pełna izraelska kontrola cywilna i bezpieczeństwa. To skutecznie podzieliło Zachodni Brzeg na enklawy. Wszystkie obszary miały zostać przekazane do pełnej kontroli palestyńskiej po ostatecznych negocjacjach dotyczących statusu, które miały zostać zakończone do 1999 roku.
Kluczowymi kwestiami, by osiągnąć pokój są: granice, uchodźcy palestyńscy, status Jerozolimy, kontrola nad źródłami wody, problem nielegalnych osiedli izraelskich oraz środki utrzymania bezpieczeństwa międzypaństwowego.
W obliczu zwiększonego nielegalnego izraelskiego osadnictwa i poważnej nieufności między obiema stronami kwestie te okazały się zbyt trudne do wynegocjowania kompromisu. Ostateczne kwestie dotyczące statusu nie zostały rozwiązane w terminie ustalonym w Oslo w 1999 r., ani w późniejszych negocjacjach prowadzonych przez Stany Zjednoczone w Camp David w 2000 r. Kwestie te w dalszym ciągu pozostają nierozwiązane.
W związku z tą porażką druga Intifada wybuchła we wrześniu 2000 roku. Została ona wywołana bardzo prowokacyjną wizytą przyszłego premiera Izraela Ariela Szarona w meczecie Al-Aksa. Zaczęło się od protestów i demonstracji Palestyńczyków przeciwko trwającej okupacji izraelskiej, jednak szybko doszło do przemocy. Krótko po wybuchu drugiej Intifady, podczas szczytu Taba w 2001 r., Yasser Arafat i premier Izraela Ehud Barak zbliżyli się bardziej do ostatecznego porozumienia, niż kiedykolwiek wcześniej. Ostatecznie jednak nie udało im się dojść do porozumienia, z powodu przegranej E. Baraka w wyborach. Druga Intifada wciąż trwała.
W 2002 r. Izrael rozpoczął poważną operację wojskową na Zachodnim Brzegu Jordanu, niszcząc całą infrastrukturę administracyjną Autonomii Palestyńskiej i militarnie powracając na Zachodni Brzeg (w tym na obszary A i B). Wkrótce potem izraelski rząd rozpoczął budowę muru oddzielającego Izrael od Zachodniego Brzegu. Mur ten nielegalnie zaanektował duże części Zachodniego Brzegu i oddzielił Palestyńczyków od ich ziemi i od siebie nawzajem.
Wydarzenia te skłoniły Stany Zjednoczone do podjęcia prób odnowienia rozmów pokojowych, w wyniku czego przedstawiono plan działania na rzecz pokoju, w 2003 r. Był to plan trójfazowy polegający na zaprzestaniu działań wojennych, wycofaniu sił izraelskiego wojska z obszarów okupowanych od 2000 r., odbudowa Autonomii Palestyńskiej i negocjacje w sprawie ostatecznego statusu, które miały zostać zakończone do 2005 r. Plan nigdy nie przekroczył pierwszego etapu. Chociaż nowo mianowany prezydent Palestyny Mahmud Abbas zaakceptował porozumienie pokojowe, premier Izraela Ariel Szaron zaakceptował je dopiero po złożeniu 14 zastrzeżeń, w tym odmowie zaprzestania nielegalnego osadnictwa na Zachodnim Brzegu. Takie zastrzeżenia były równoznaczne z odrzuceniem planu pokojowego.
W listopadzie 2004 r. nadzieje na kompleksowy plan pokojowy stały się jeszcze bardziej płonne po śmierci Jasera Arafata, znanego przywódcy i prezydenta palestyńskiego. Jednak na początku 2005 r. Prezydent Abbas podjął istotne próby odnowienia planu działań na rzecz pokoju w 2005 i 2007/8, ale bezskutecznie. Następnie w grudniu 2008 r. Izrael zaatakował Strefę Gazy a proces pokojowy załamał się.
Atak ten nastąpił po komplikacjach w polityce wewnętrznej Palestyny. Główne partie polityczne – Fatah i Hamas – nie doszły do porozumienia w kwestii podziału władzy po zwycięstwie Hamasu w wyborach parlamentarnych w 2006 roku w Strefie Gazy. Napięcie między Hamasem a służbami bezpieczeństwa nasiliło się, w efekcie czego Hamas przejął całkowitą kontrolę nad Strefą Gazy. Rezultatem były rządzone przez Fatah Terytoria Okupowane na Zachodnim Brzegu i Gaza zarządzana przez Hamas. Pomimo szeroko zakrojonych prób pojednania, w tym rządu jedności 2014 r., nadal nie rozwiązano zasadniczych sporów między obiema stronami.
Dalsze bezpośrednie negocjacje między Palestyną a Izraelem prowadzone były pod zwierzchnictwem USA w latach 2010-11 i 2013-14. Negocjacje te jednak załamały się i nie przyniosły rezultatów. Specjalny wysłannik USA Martin Indyk, który nadzorował negocjacje, przypisał winę za upadek głównie Izraelowi. Następnie w 2014 r. Prezydent Abbas przedstawił USA nową propozycję procesu pokojowego. Propozycja Abbasa wzywała do zaprzestania budowania osiedli i bezpośrednich negocjacji z Izraelem, a następnie wycofania się Izraela do granic z 1967 roku, pozostawiając Wschodnią Jerozolimę jako stolicę Palestyny. Abbas oświadczył, że jeśli propozycja zostanie odrzucona przez Izrael to Palestyna wniesie oskarżenia przeciwko Izraelowi w Międzynarodowym Trybunale Karnym (MTK) w związku z izraelską wojną w Gazie w 2014 roku.
W całym procesie pokojowym Palestyńczycy zyskiwali stosunkowo niewiele w zakresie samostanowienia. Podstawowe prawa Palestyńczyków są nadal systematycznie łamane – obejmuje to przesiedlenia, zniszczenie własności prywatnej, bezprawne aresztowania i zatrzymanie bez należytego procesu. Ponad jedna czwarta ludności Palestyny żyje w ubóstwie, a prawie połowa mieszkańców Gazy cierpi na brak bezpieczeństwa żywnościowego. Stopa bezrobocia wynosi 49%, w tym 75% wśród młodych kobiet. Odsetek Palestyńczyków mających dostęp do zdatnej do picia wody spadł z 62,8% w 2013 r. do 58,4% w 2015 r. prawie wszystkie (97%) źródła wody pitnej w Strefie Gazy nie spełniały standardów jakości wody Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), a codzienny przydział wody do celów domowych dla gospodarstwa domowego jest znacznie poniżej minimum zalecanego przez WHO. Wszystko to są bezpośrednie skutki trwającej izraelskiej okupacji.
Biorąc pod uwagę ciągłe cierpienia narodu palestyńskiego z powodu trwającej okupacji, eskalacji nielegalnego izraelskiego osadnictwa i porażkę negocjacji w celu osiągnięcia suwerennej Palestyny, rząd palestyński zwrócił się ku strategii “internacjonalizacji”. Strategia ta obejmuje Palestynę, która dąży do nawiązania pełnych stosunków dyplomatycznych z innymi państwami, członkostwa w instytucjach międzynarodowych i dochodzenia roszczeń wobec Izraela za pośrednictwem Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK), Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (MTS) i ONZ. W 2012 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ w przeważającej większości głosowało za podniesieniem statusu Palestyny do państwa nie będącego członkiem (państwo obserwator). Umożliwiło to prezydentowi Abbas podpisanie pod koniec 2014 r. Dwudziestu międzynarodowych konwencji, w tym statutu rzymskiego MTK. MTK bada obecnie zarzuty przeciwko Izraelowi o zbrodnie wojenne podczas konfliktu w Gazie w 2014 roku.
Ta strategia internacjonalizacji jest uzupełniana przez strategie rządu palestyńskiego w zakresie budowania instytucji i budowania państwowości. Budowanie instytucji obejmuje rozwijanie zdolności instytucji publicznych do świadczenia sprawiedliwych, wysokiej jakości usług publicznych dla Palestyńczyków. Proces budowania państwa polega na zwiększeniu efektywności palestyńskiego bezpieczeństwa wewnętrznego, osiągnięciu stabilności fiskalnej, budowaniu gospodarki narodowej opartej na wiedzy i ożywieniu sektora prywatnego. Strategie te pomogą wprowadzić demokratyczny aparat polityczny, złagodzić ubóstwo i bezrobocie oraz promować prawa człowieka.
Główną przeszkodą, którą należy pokonać, aby skutecznie wdrażać budowanie państwa, jest obecna rozbieżność między Gazą a Zachodnim Brzegiem. Aby osiągnąć jedność narodową, rząd palestyński dąży do stworzenia środowiska sprzyjającego pojednaniu poprzez zachęcanie do dialogu na gruncie pluralizmu, współistnienia i pokojowego rozwiązywania konfliktów. Umożliwi to przeprowadzenie demokratycznych wyborów w celu utworzenia krajowego konsensusu.
Rząd palestyński dąży do rozwiązania kwestii statusu Jerozolimy na podstawie prawa międzynarodowego. W kwestii palestyńskich uchodźców, Izrael powinien zaakceptować zapisy zawarte w arabskiej inicjatywie pokojowej, aby doprowadzić do sprawiedliwego i akceptowalnego rozwiązania problemu uchodźców palestyńskich, opartego na rezolucji ONZ nr 194, która obejmuje prawo do powrotu i / lub rekompensatę dla uchodźców palestyńskich. Granice między Izraelem a Palestyną muszą być oparte na liniach z 1967 r., z potencjałem sprawiedliwych i wzajemnie uzgodnionych zamian gruntów. Należy ustanowić związek terytorialny między Zachodnim Brzegiem a Strefą Gazy, który umożliwia stały i nieograniczony przepływ osób i towarów. Osadnictwo Izraela na Zachodnim Brzegu jest niezgodne z prawem międzynarodowym i musi zostać zlikwidowane. Palestyńczycy muszą odzyskać suwerenność i kontrolę nad swoimi zasobami wodnymi. Wzajemne uzgodnienia dotyczące bezpieczeństwa muszą zostać uzgodnione, pod warunkiem, że nie podważą suwerenności Palestyny i integralności terytorialnej.
Strategia rządu palestyńskiego idzie w parze z pokojowym sprzeciwem ludności cywilnej. Naród palestyński nadal wykazuje niezłomną odporność na izraelską okupację za pomocą pokojowych środków. Palestyńczycy wzięli przykład z przywódców pokojowych ruchów oporu, takich jak Mahatma Gandhi, Nelson Mandela i Martin Luther King, angażując się w pokojowe protesty i demonstracje, próbując ujawnić niesprawiedliwość swojej sytuacji zarówno Izraelczykom, jak i obcokrajowcom. Jest to nieoceniona część procesu politycznego, a naród palestyński będzie nadal mówić prawdę i będzie stanowczy w obliczu opresji, aby doprowadzić do sprawiedliwego rozwiązania konfliktu.
